Pawie są fascynującymi ptakami, ich niezwykła uroda, dostojność, elegancja, gracja i powaga dodają uroku parkom, alejom i przydomowym ogrodom. Ich zdolności adaptacyjne i oswojenie sprawiają, że ich hodowla stała się niezwykle popularna. Początki hodowli tych zwierząt sięgają V wieku przed naszą erą. Uroda pawi była sprawą drugorzędną, a hodowano je przede wszystkim ze względu na znakomite i delikatne mięso. Dzisiaj hodujemy pawie tylko i wyłącznie ze względów estetycznych. Najbardziej popularny Paw Indyjski (Pavo cristatus) na stałe już zagościł w otoczeniu człowieka.

Pawie należą do rzędu kuraków Galliformes, rodziny bażantowatych Phasianidae i podrodziny Pavoninae, do której włączone są dwa rodzaje z trzema gatunkami. Rodzaj Pavo obejmuje dwa gatunki(Paw Indyjski - Pavo cristatus oraz Paw Zielony - Pavo muticus), charakteryzujące się tym, że pióra nad ogonowe samców są mocno wydłużone, a w okresie tokowania rozpościerane na kształt olbrzymiego, barwnego wachlarza.

Paw Niebieski (Pavo cristatus ):

Nazywany również pawiem koroniastym, pawiem indyjskim lub po prostu pawiem. Jest najbardziej znanym i rozpowszechnionym w hodowlach całego świata. Ich ojczyzną są Indie, południowy Nepal za wyjątkiem południowo - zachodniej jego części oraz Sri Lanka. W południowych Indiach możemy je spotkać do 1500m.n.p.m.,natomiast na obszarach u podnóża Himalajów ,nie występują wyżej niż 700m.n.p.m.Najczęściej przebywają w rozległych lasach. Wcześnie rano oraz wieczorem koguty odzywają się donośnym przenikliwym i daleko słyszalnym krzykiem. Poza okresem rozrodczym tworzą rodzinne stada składające się z ptaków w różnym wieku i różnej płci.

Koguty są poligamiczne i w okresie godowym gromadzą wokół siebie 4 - 5 kur. Tokujący samiec pyszni się pięknymi barwami i szeleści olbrzymim ,barwnym, mieniącym się wachlarzem, utworzonym z długich piór nad ogonowych zakończonych charakterystycznymi, kolorowymi "oczkami". Po zapłodnieniu samic, przestaje zupełnie interesować się losem swego potomstwa. Każda z samic buduje swoje gniazdo, którym jest płytkie zagłębienie w ziemi, usytuowane pod gęstym krzewem lub między kępami wysokiej trawy. Niekiedy samice wykorzystują stare, obszerne dziuple lub opuszczone gniazda ptaków drapieżnych. Znoszą od 4 do 8 jaj o żółtawo - białych, ciemno nakrapianych skorupkach.

Po 28 dniach wysiadywania, wylęgają się pisklęta, które przez kolejne 48 godziny ogrzewane są w gnieździe przez samicę. Po wyjściu piskląt z gniazda, samica wodzi je w poszukiwaniu pożywienia i chroni przed niebezpieczeństwem i chłodem. Rozród pawi trwa w Indiach od czerwca do października, natomiast w Sri Lance od stycznia do kwietnia. Podstawowym pokarmem młodych jak i dorosłych osobników są żywe organizmy zwierzęce, w skład których wchodzą: owady i ich larwy, pajęczaki, mięczaki, płazy, gady oraz drobne gryzonie. Mimo stosunkowo małej głowy, dorosły paw potrafi połknąć całkiem sporą jaszczurkę. Ponadto odżywiają się nasionami, jagodami, trawą i innymi zielonymi częściami roślin. Najczęściej żerują rano i wieczorem. Te okazałe ptaki o imponującym u samców trenie z piór nad ogonowych dobrze latają. Dzień spędzają na ziemi, a nocują na gałęziach drzew, zwykle na stałym miejscu.

Forma biała (forma albinotyczna):

Mutacja jest recesywna i kojarząc ją z pawiem nominalnym, uzyskamy w pokoleniu F1 wyłącznie osobniki nominalne fenotypowo lecz rozszczepiające się w dalszych generacjach na białe. Kojarząc między sobą osobniki F1, uzyskamy 25% czysto białych, 25% nominalnych i 50% nominalnych rozszczepiających się na białe. U tych ostatnich występują nie kiedy białe lotki. Pisklęta białych pawi są śmietankowo - białe.

Forma plamkowata (arlekin):

Ta odmiana z nieregularnymi, białymi plamami na barwnym tle jest bardzo lubiana w niektórych państwach. Jest odrębną mutacją, a nie efektem kojarzenia pawia nominalnego z pawiem białym jak niektórzy sądzą. Kojarząc pawia arlekina z pawiem białym otrzymamy potomstwo z większymi, białymi plamami na barwnym tle, natomiast kojarząc pawie arlekina z pawiem nominalnym otrzymamy potomstwo z niewielkimi białymi plamami na barwnym tle i takie osobniki są mniej efektowne.

Forma czarnoskrzydła:

Jak pozostałe formy jest również mutacją. Kogut ma czarne skrzydła z niebiesko - zielonym połyskiem. Niebieska barwa na szyi i pierś jest ciemniejsza niż u koguta nominalnego, a pióra nad ogonowe intensywnie brązowo - miedziane. Kura znacznie jaśniejsza od kury nominalnej, biaława z jasno brązowymi plamkami w górnej części i szyją z zielonym nalotem. Pisklęta białe z delikatnym brązowym nalotem na skrzydłach i ogonie. Kojarząc pawia czarnoskrzydłego z czarnoskrzydłym uzyskamy 100% czarnoskrzydłych. Kojarząc czarnoskrzydłego z nominalnym, uzyskamy osobniki nominalne i czarnoskrzydłe lecz nigdy o ubarwieniu pośrednim.

Paw Zielony ( Pavo muticus ):

Nazywany jest również pawiem złotym lub pawiem jamajskim. W środowisku naturalnym tworzy trzy podgatunki, których ojczyzną jest południowo - wschodnia Azja oraz Jawa. Na głowie ma wysoki czub utworzony z piór o nominalnej strukturze. Barwa głowy, szyi piersi zielona ze złotym połyskiem. Każde pióro w środkowej swej części ma niebieską, trójkątną plamkę oraz niebiesko - zieloną obwódkę. Nie opierzone miejsca po bokach głowy, w okolicach oczu blondo niebieskie, przechodzące w jasno żółto barwę. Pióra grzbietu zielone ze złoto - brązowymi plamkami po środku. Wydłużone pióra nad ogonowe zielone ze złoto - brązowym połyskiem, zakończone tęczowo mieniącymi się oczkami. Kura ubarwiona tak jak kogut lecz nie ma wydłużonych piór nad ogonowych. Kurę odróżnimy od młodego koguta po ciemniejszych lotkach i po sterówkach, które u koguta są jednobarwne u kury jasno prążkowane. Kogut dorasta do 200cm, z czego 140 - 160cm, przypada na wydłużone pióra nad ogonowe, kura osiąga 100 - 110cm, długości. Żyje w lasach, zwykle w górzystych rejonach na wysokości około 1000m.n.p.m. Rozród i pokarm jak u pawia niebieskiego.

Hodowla pawi

Idealnym miejscem do ich hodowli są rozległe tereny, z dala od dróg uczęszczanych przez samochody. W takich warunkach ptaki w znacznym stopniu zaspokajają swoje potrzeby pokarmowe. Powinniśmy jednak przyzwyczajać je do pomieszczenia, w którym będą spędzały noc, dokarmiając je w jego pobliżu niewielką ilością ziarna. Tak postępując, pawie stają się wierne swojemu miejscu noclegowemu i zawsze do niego wracają. Najczęściej jednak ze względów lokalizacyjnych zmuszeni jesteśmy umieścić pawie w wolierze. Woliera powinna być duża, częściowo zadaszona, a w górnej części wyposażona w grube żerdzie. Wewnątrz woliery można posadzić kilka krzewów iglastych, a na podłożu wysiać trawę.

Przy chowie wolierowym należy zapewnić pawiom właściwy pokarm, bogaty w białko zwierzęce, ponieważ podstawowym składnikiem diety pokarmowej pawi są organizmy żywe i to nie tylko osobników młodych jak u wielu innych gatunków, ale również ptaków dorosłych. Najwygodniej podawać gotową mieszankę paszową dla bażantów lub dla drobiu z zawartością mączki mięsnej. Ostatnio wiele takich mieszanek produkowanych jest na bazie białka roślinnego. W takiej sytuacji należy dodatkowo dodawać posiekane, ugotowane na twardo jajka, twaróg, gotowane i zmielone mięso wołowe, czy granulki mięsne dla psów i kotów. Można też karmić larwami mączników oraz świerszczami, których właściwie prowadzona hodowla jest dość wydajna. Uzupełniająco podajemy pszenicę, jęczmień, owies, kukurydzę oraz marchew tartą i zieleninę. Podajemy odrobinę gotowanych ziemniaków.

Wczesną wiosną przed zbliżającym się okresem godowym, w wolierze może być tylko jeden kogut, któremu przydzielamy 1-5 kur. Kury pawie całkiem dobrze wysiadują jaja i takie lęgi są najwłaściwsze. W ostateczności możemy w tym celu wykorzystać indyczkę pochodzącą z naturalnego lęgu lub z korzystać z inkubatora. Po 28 dniach inkubacji lęgną się pisklęta, które przez 48 godzin ogrzewane są w gnieździe przez samicę. Pisklęta wyklute w inkubatorze, także pozostawiamy w nim 48 godzin. Pierwszym pokarmem młodych pawi powinno być posiekane jajko, ugotowane na twardo oraz mieszanka paszowa dla piskląt bażancich, a następnie również drobno posiekana zielenina. Młode pawie są niezwykle wrażliwe na niskie temperatury i wilgoć. Podczas niesprzyjających warunków atmosferycznych bezpieczniej jest pawicę lub indyczkę wraz z młodymi pawiami przenieść do suchego pomieszczenia. Na wybiegu pawica lub indyczka powinna być zamknięta w dużej, drewnianej skrzyni w której jedna ściana sporządzona jest z prętów tak oddalonych od siebie, aby między nimi mogły przejść pisklęta, które w każdej chwili mogą znaleźć niezbędne ciepło pod skrzydłami swojej biologicznej lub przybranej matki.

Wielu hodowców uważa że jeżeli Paw przeżyje pierwsze 3 miesiące i pierwszą zimę to z pewnością jest duża szansa ze przeżyje kolejne 20 lat. Dlatego warto zaopatrzyć się środki witaminowe i mineralne, koniecznie dezynfekować pomieszczenia i urządzenia hodowlane, poidła, karmidła, paszowniki.