Kontrast: Czcionka: Zmniejsz czcionkę Czcionka domyślna Zwiększ czcionkę

Dla seniora

Dlaczego warto wybrać się do Milicza i na Stawy Milickie?

Bo to kraina 4 x naj:

największy park krajobrazowy w Polsce (87 tys. ha i 1300 kim tras turystycznych),
największy rezerwat ornitologiczny w Polsce (5300 ha i 270 gatunków ptaków wodno-błotnych),
najbardziej leniwa rzeka w Polsce – Barycz (tylko 0,035 proc. spadków wody),
największy (7500 ha) kompleks stawów rybnych w Europie o 800-letniej historii, z których kilka zobaczymy na spacerze w Rudzie Milickiej.

Tym wybitnym, na skalę światową, walorom przyrodniczym towarzyszą interesujące zabytki. W centrum miasteczka dowiemy się, dlaczego na świecie jest tylko sześć Kościołów Łaski, w tym jeden właśnie w Miliczu. Przy pałacu Maltzanów posłuchamy, dlaczego perły w tej rodzinie zmieniały kolor i kim była jedna z najbardziej niepokornych niemieckich arystokratek. W Muzeum Bombki przekonamy się, jak wygląda bombka dolnośląska oraz 6 tys. modeli szklanych ozdób choinkowych, wykonywanych tradycyjnymi, rzemieślniczymi metodami. Milicka fabryka bombek od lat 50. do 2008 roku była największą w Polsce manufakturą szklanych ozdób choinkowych, które trafiały na wszystkie kontynenty, zamawiał je m.in. Walt Disney.

Zapraszamy na wycieczkę śladami Maltzanów, wędrownych ptaków i szklanych cacek 26 października.

Autor: Aneta Augustyn

Sobótka

Dlaczego warto pojechać do Sobótki

Sobótka jest miastem mającym powierzchnię 32,2 km2 położonym u podnóża Masywu Ślęży w woj. dolnośląskim (miasto leży na wysokości 149–718 m n.p.m.). Liczba mieszkańców wynosi ok. 7 000.

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z bulli papieża – cystersa Eugeniusza III z roku 1148, wymieniona jest tam miejscowość Sabath. W 1221 roku Henryk Brodaty nadał miastu niemieckie prawa miejskie. W 1399 roku cesarz czeski Wacław IV odnowił prawa miejskie. Nazwa Sobótka wywodzi się od zdrobnienia nazwy dnia tygodnia „sobota” i nawiązuje do niegdyś odbywających się w mieście sobotnich targów.

Sobótka, jako ośrodek historyczny, wraz z pobliskimi miejscowościami Sulistrowice, Sulistrowiczki i Będkowice stanowi na mapie Dolnego Śląska obszar ciekawych atrakcji turystycznych. Możemy odwiedzić tutaj Dom Turysty PTTK im. Bogusza Zygmunta Stęczyńskiego „Pod Wieżycą”, odkrywkowe kopalnie granitu i skalenia oraz plastyczną mapę Masywu Ślęży (dostępną na Rynku).

W Sobótce warto zobaczyć m.in.:

✗ kościół (sanktuarium) św. Anny Samotrzeciej z XIV w. W sanktuarium można zobaczyć figurę św. Anny Samotrzeciej wykonaną prawdopodobnie na przełomie XIII/XIV w. z drewna lipowego w stylu romańskim z elementami gotyckimi. Ołtarz główny powstał w 1720 r., w prezbiterium znajduje się 5 figur św. Janów, przy filarach 4 gotyckie rzeźby (każda 2,5 m wys.): Matka Boska z Dzieciątkiem, św. Anna Samotrzecia, św. Augustyn (lub św. Mikołaj), św. Jadwiga Śląska. W ołtarzu głównym (od roku 2005) można także obejrzeć obraz Matki Boskiej namalowany przez nieznanego artystę w XIX w. Obok sanktuarium dwie rzeźby średniowieczne „lew romański” oraz „grzyb” (prawdopodobnie fragment postaci ludzkich);
✗ Ratusz z XIX w., obecnie w budynku mieści się Urząd Miasta i Gminy Sobótka;
✗ Dom Turysty PTTK im. Bogusza Zygmunta Stęczyńskiego „Pod Wieżycą” – znajduje się 280 m n.p.m. na przełęczy pod Wieżycą. Schronisko wybudowano w latach 1925–1927, a przebudowano w latach 60. XX w. Stanowi doskonałą bazę wypadową do zwiedzania masywu Ślęży. Pomysł wybudowania schroniska powstał w Towarzystwie Ślężańskim na początku XX w., celem budowy było zaspokojenie rosnących potrzeb gastronomiczno – noclegowych;
✗ kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła – pochodzący z połowy XV w., wybudowany w stylu gotyckim, ulokowany w górnej części Rynku. Po II wojnie światowej przeprowadzono badania architektoniczne, które ujawniły, że w tym miejscu niegdyś stała bazylika romańska, zbudowana z miejscowego granitu i gabra. Kościół ten nie dotrwał do naszych czasów. Barokowy wystrój wnętrza obecnego kościoła pochodzi z XVIII w., powstał on w roku 1739, kiedy to świątynię odbudowano po pożarze, który miał miejsce dziewięć lat wcześniej. W barokowym ołtarzu głównym można zobaczyć m.in.: obraz św. Jakuba w otoczeniu aniołów z ok. 1770 r., w prezbiterium figury św. Augustyna i św. Norberta z ok. 1725 r. We wnętrzu kościoła można podziwiać również bogato zdobioną ambonę datowaną na rok 1680. Przy głównym wejściu, po prawej stronie znajduje się „lew romański”. W 1945 r. podczas zdobywania miasta kościół został spalony. W 1957 r. rozpoczęto jego odbudowę (oddany do użytku w 1960 r.);
✗ Muzeum Ślężańskie im. Stanisława Dunajewskiego w Sobótce – powstało 1962 r., zamysłem twórców była kontynuacja tradycji Heimatmuseum istniejącego w Sobótce od 1926 r. (założono, że będą w nim eksponowane zabytki związane z kulturą duchową w pradziejach). Muzeum mieści się w tzw. „Domu Opata”, czyli budynku szpitalnym wzniesionym przez kanoników regularnych w 1568 r. Pierwszą wystawę stałą „Wierzenia dawnych Słowian” otwarto w 1966 r. W 1992 r. nadano Muzeum Ślężańskiemu imię Stanisława Dunajewskiego, który był jednym z jego założycieli i pierwszym opiekunem. Zbiory muzeum to w przeważającej części zabytki archeologiczne pochodzące z własnych badań. W 2022 roku otworzono nową wystawę stałą pt. „Sobótka. Od osady targowej do nowożytnego miasta”. Od 1995 roku w muzeum funkcjonuje również „Galeria Muzeum Ślężańskiego”, prezentująca twórczość współczesnych artystów polskich i zagranicznych. Wystawiali tu swoje prace m.in. Wiesław Ochman, Edward Lutczyn, Jerzy Duda – Gracz, Stasys Eidrigevicius, Franciszek Maśluszczak, Tomasz Sętowski oraz wielu innych uznanych artystów. Ponad to na terenie przylegającym do budynku muzeum powstało lapidarium – można w nim zobaczyć fragmenty zabytkowych elementów architektonicznych, rzeźb kościelnych z Sobótki i najbliższej okolicy;
✗ kościół Najświętszej Marii Panny na Górze Ślęży – obiekt powstał na początku XII w. za panowania Bolesława III, kiedy to Komes Piotr Włostowic sprowadził pod Ślężę zakon kanoników regularnych od Św. Augustyna z konwentu macierzystego we flandryjskim Arrovaise;
✗ Zamek Sobótka – Górka – stanowi najciekawszy zabytek Sobótki – Górki, powstał z kilku samodzielnych budowli, w tym kościoła, plebanii i pałacu. Najstarsze fragmenty budowli pochodzą z X w., a do najcenniejszych należą dwa „lwy romańskie” (przy bocznym wejściu). Pierwotny obiekt został przebudowany przez Eugeniusza von Kulmitz w XIX wieku. Na zewnętrznej ścianie wieży, można zobaczyć zegar słoneczny;
✗ Rezerwat archeologiczny w Będkowicach – stanowi on jedno z najważniejszych miejsc na terenie gminy, ponieważ zachowały się tutaj ślady Ślężan zamieszkujących te tereny. Zespół osadniczy w Będkowicach datuje się na VIII–XI w. Rezerwat archeologiczny został utworzony 1975 r. Jest to jeden z najlepiej zachowanych wczesnośredniowiecznych zespołów osadniczych w Europie Środkowej. Rezerwat otoczony jest drewniano – ziemnym wałem (umocnionym kamieniami i gliną), gród obronny zbudowany był na planie owalu. Na terenie osady możemy podziwiać rekonstrukcję drewnianej zabudowy mieszkalnej, o konstrukcji wieńcowej. Nieopodal grodu zachowały się kurhany (zespoły cmentarne).

Autor: Katarzyna Rogowska-Sobota

Literatura:
1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., 2011-08-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
3. Mapa: Masyw Ślęży. Ślężański Park Krajobrazowy. Wydawnictwo Plan 2004 rok. Tekst: Kazimierz Dura.
4. Adamy H., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 88, OCLC 456751858.
5. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 235,236. [dostęp 2012-11-02].

Źródła:
sleza.sobotka.net [dostęp 2014-04-28].
Sobótka – miejski zespół przestrzenny z ratuszem, Dom Opata, Muzeum Ślężańskie. szlakikulturowe.dolnyslask.pl [dostęp 2014-04-28].
O Muzeum. Muzeum Ślężańskie [dostęp 2022-08-12].
https://www.sleza.sobotka.pl/miasto/ [dostęp 2023-05-19].
https://visitsobotka.com/noclegi/dom-turysty-pod-wiezyca/ [dostęp 2023-05-19].
http://sudety.edu.pl/2011/08/23/sobotka/ [dostęp 2023-05-19].
https://sobotka.pl [dostęp 2023-05-19].
https://muzeum.sobotka.pl/?page_id=14 [dostęp 2023-05-19].
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sob%C3%B3tka_(miasto) [dostęp 2023-05-19].
https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_%C5%9Al%C4%99%C5%BCa%C5%84skie_im._Stanis%C5%82awa_Dunajewskiego_w_Sob%C3%B3tce [dostęp 2023-05-19].